Revue Blanche

Na het meeslepende Misia maakt het ensemble Revue Blanche een nieuwe voorstelling met audiokunstenaar Katharina Smets. Nenia wordt een caleidoscopische verkenning van verlies en rouw. Hoe ga je om met het afscheid van een geliefde? Schuilt er troost in symbolen, rituelen, in de ontmoeting met de ander? Kunnen we stemmen uit het verleden terughalen? En is elk afscheid ook écht een nieuw begin? Deze en andere vragen stelt Revue Blanche in een voorstelling die het midden houdt tussen concert, audiodocumentaire en klankgedicht.

Componist Frederik Neyrinck arrangeert, transcribeert en transformeert universeel repertoire rond verlies. Van requiems en elegieën tot hedendaagse rouwliederen: de meest uiteenlopende klanken weeft hij organisch samen tot een nieuwe compositie op maat van dit unieke kwartet. In dialoog met Katharina Smets nemen de musici de luisteraar op sleeptouw door een magisch- realistische wereld tussen licht en duisternis, droom en parabel. Het resultaat is een bezwerend contrapunt van muziek, field recordings, interviewtape en vertelling. Nu eens ingetogen, dan weer exuberant – want rouwen is soms ook vieren.

De dualiteit van de liefde drijft dit Engels- geïnspireerd concertprogramma waarin passie en wanhoop centraal staan. Renaissance- componist John Dowland verwoordde de twee zijden van de liefde ooit als: ‘Hoe kan iets zo rijk zijn? Maar toch wil je steeds meer.’ De uitspraak inspireert Benjamin Britten in de 20ste eeuw tot het schrijven van zijn aangrijpende Lachrymae met de altviool in een glansrol.

Britten en Debussy verklanken dezelfde mythe uit Ovidius’ Metamorphosen maar vanuit tegenovergestelde standpunten; het spanningsveld tussen het vrouwelijke en het mannelijke, tussen onschuld, lust en liefde. Want de liefde raakt ons allemaal. John Tavener verwerkt de kwetsbaarheid en de tederheid uit Yeats’ poëzie in de spirituele liedcyclus To a child Dancing In The Wind. Met dit concertprogramma doet Revue Blanche je mijmeren over jeugdige onschuld en verloren liefdes, over hoop en onvervulde verlangens, maar vooral over ontembare vreugde en stil genot.

In 2025 vieren we de honderdste verjaardag van de geboorte van Luciano Berio (1925- 2003), de uitgelezen gelegenheid om zijn werk opnieuw te bekijken en na te denken over zijn nalatenschap. Wat opmerkelijk is aan zijn werk, is dat hij naast zijn duidelijk avant-gardistische kunst ook interesse toonde in een compleet andere esthetiek - die van volksliederen.

Berio onderscheidde duidelijk “officiële” kunstmuziek van volksmuziek, zonder dat dit tegenstrijdig leek. Hij arrangeerde verschillende liedjes uit de volkstradities van de Verenigde Staten, Frankrijk (Auvergne), Italië (Sicilië en Sardinië) en Armenië, en componeerde een cyclus als eerbetoon aan de kunst en vocale intelligentie van zijn vrouw, Cathy Berberian.

Karl Naegelen is een jonge Franse componist die gepassioneerd is door improvisatie en niet-Europese muziek. Hij heeft meerdere reizen gemaakt naar Surakarta, Indonesië, waarbij hij probeerde de vloeibaarheid en spontaniteit die kenmerkend zijn voor muziek in mondelinge tradities, te behouden in zijn eigen stijl, door een voortdurende zoektocht naar klankkwaliteiten en toonkleuren. Naegelen schreef bewust zijn volksliederen voor dezelfde bezetting als Berio’s versie.

We tonen de wereld van de volksmuziek door de ogen van twee fascinerende componisten.

Het was Debussy die in 1915 voor het eerst fluit, altviool en harp verenigde in een triosonate. De onuitgegeven klankencombinatie met zijn betoverende, ietwat melancholische palet, zou tal van 20ste-eeuwse componisten tot nieuw werk verleiden. Debussy zelf was maar wat trots op zijn vondst. Maar hij besefte ook dat het publiek aan het zoet-zoute smaakje zou moeten wennen: 'Ik weet niet of je bij dit werk moet lachen of huilen. Misschien wel allebei.'

In dit programma treedt Revue Blanche aan in Debussy’s baanbrekende triobezetting met een waaier aan origineel en gearrangeerd repertoire, reikend van het illustere klarinettrio van Brahms over sleutelwerken van de Belle Époque tot recentere muziek van Tōru Takemitsu en Sofia Gubaidulina (beide in dialoog met Debussy’s Trio) en werk uit de jaren 1970 van Frits Celis en Mieczysław Weinberg. Uit deze eigenzinnige portfolio stelt de programmator zelf zijn ideale concertaffiche samen.

Misia Sert (1872-1950) was de ‘koningin van de Parijse salons’, maar ook die van gebroken dromen en woelige liefdes. Haar leven vol glorie en tragiek inspireerde talloze kunstenaars, van Proust en Renoir tot Diaghilev en Coco Chanel. Aan het begin van de 20ste eeuw was de Belgisch-Poolse Misia een spilfiguur in de Franse muziekwereld. Vandaag zijn velen haar buitengewone verhaal vergeten.

Dit concertprogramma is de muzikale spin-off van de productie 'Misia & Katharina' waarvoor Revue Blanche samenwerkte met radiomaakster Katharina Smets en musicologe Sofie Taes. De expeditie door Misia’s leven, liefdes en andere lotgevallen leverde een schat aan onbekend maar interessant repertoire op waarvan een selectie tot dit muzikale eerbetoon werd gesmeed. Van dit programma werd in het najaar 2021 een CD uitgebracht bij Antarctica Records.

Misia is een muzikale vertelling rond het leven van Misia Sert (1872-1950): de koningin van de Parijse salons, maar ook van de gebroken dromen en ontmaskerde liefde. Haar leven van glorie en tragiek, haar boeiende artistieke netwerk en verschroeiende muzikale passie vormen de rode draad. Revue Blanche en Katharina Smets gaan op zoek naar een verloren tijd: de belle époque waarin zij leefde. Misia had Belgische voorouders, was een spilfiguur in de Franse muziekscène van rond de eeuwwisseling, maar is vandaag niet langer bekend bij het grote publiek. Deze zoektocht naar haar dromen, wensen en desillusies leidt onder meer naar het iconische tijdschrift ‘La Revue Blanche’, mede opgericht in 1889 door Misia’s eerste echtgenoot Thadée Nathanson. Aan de hand van een uitgelezen muziek- selectie en de narratieve soundtrack van radio- en documentairemaker Katharina Smets worden echte en fictieve verhaallijnen verweven tot een unieke kroniek, waarin de realiteit vaak vreemder blijkt dan fictie. In Misia staat het pure luisteren naar muziek, klank en verhaal centraal, ontdaan van opsmuk of visuele afleiding. Deze historische momentopname overstijgt de anekdotiek en confronteert toen en nu via grote thema’s in kleine verhalen.

Na het succes van Berberio (2016), gaan kamermuziekensemble Revue Blanche en Zonzo Compagnie opnieuw een samenwerking aan. Deze keer rondom een iconische componist: Maurice Ravel. WIThWIT verzorgt de scenografie en net als bij THELONIOUS (2019) ligt de regie in de handen van Benjamin Vandewalle.

De mysterieuze dandy Maurice Ravel spreekt tot de verbeelding. Hij was een meester in het tot leven brengen van verschillende muzikale werelden, van volksmelodieën en sprookjesverhalen zoals Ma Mère l'Oye tot structurele experimenten zoals orkestrale muziek zonder muziek. Dat laatste was zijn omschrijving van de Boléro; wie had ooit gedacht dat de hele wereld dit stuk zou kunnen fluiten?

Als kind werd Ravel sterk beïnvloed door zijn vader, die uitvinder en ingenieur was. In unRAVELed reizen we van buiten naar binnen, van macro naar micro. De scène is een huis met vele kamers, kamers die ons een inkijk geven in het radarwerk van Ravels eigen geest. Kleine lichtspots verlichten schaalmodellen in plexiglas tot grote, bewegende schaduwen die de omgeving vormen waarin de performers zich bevinden. We horen mechanische machines die geluid produceren, bewegingen die ook geluid maken, loopstations waar de musici worden gedupliceerd en de heerlijke muziek van de meester zelf. We zien Ravel als kind, en het kind dat ergens in ieders ziel blijft.

Met Life/afterlife brengen we zowel de intieme momenten van het dagelijkse leven als de mysteries van het hiernamaals onder de aandacht. Het programma begint met een vraag: Messiaen’s Pourquoi? zet direct de toon met een introspectieve verkenning van verlangen en mysterie, waarbij complexe ritmes en harmonieën de spirituele zoektocht van de componist weerspiegelen.

De emotionele diepgang van Gubaidulina’s Garten von Freuden und Traurigkeiten biedt een unieke mix van spiritualiteit en modernisme, eindigend met een open vraag aan het publiek: wat is het ware einde? Fafchamps’ Der Einsame reflecteert verder op de eenzaamheid en introspectie van de moderne mens met een verfijnd en subtiel solowerk voor stem.

Murail, een sleutelfiguur binnen de spectrale muziek, voert ons terug mee naar de geheime tuinen in C’est un jardin secret voor solo altviool. Hij gebruikt microtonen en complexe harmonieën, wat resulteert in een rijk en gelaagd klanklandschap. Deze compositie roept een gevoel van mysterie en verwondering op, passend bij de symboliek van een geheime tuin, waar elk geluid en elke stilte betekenisvol is. In Saariaho’s NoaNoa wordt de stem opnieuw gehoord, maar nu met hernieuwde kracht, waarbij de grenzen van klank en technologie worden verkend. Saariaho combineert fluit met elektronica voor een etherische en krachtige auditieve ervaring, gebaseerd op de dagboeken van Paul Gauguin.

Fall, een werk voor harpsolo, verklankt het idee van een val naar een andere wereld of dimensie. Sinnhubers Cinq jours de Paul Klee vertaalt de kunst van Paul Klee naar een dynamische, auditieve reis, waarbij elk deel een schilderij tot leven brengt. Messiaen sluit de cirkel met een glimlach.